فصل اول: دریچه ورود به دنیای بیگ دیتا
فصل دوم: ابزارهای فنی کار با بیگ دیتا

درس سوم: کاربردهای کلیدی بیگ دیتا

کاربردهای بی‌شماری را برای بیگ دیتا می‌توان تصور کرد. در ادامه با چند مثال واقعی به کاربردهای امیدوار کننده بیگ دیتا در حوزه‌های مختلف و یک نمونه استفاده ترسناک اشاره می‌کنیم.

بیگ دیتا در آموزش

بیگ‌دیتا در هر مرحله از آموزش یعنی از کودکی تا آموزش عالی یا هر دوره آموزشی دیگر می‌تواند کاربرد متنوعی داشته باشد.

برای مثال‌؛ می‌توان انتخاب رشته و کاریابی را برای دانشجویان آسانتر کرد، به جای برنامه‌های همسان آموزشی برای هر دانشجو ترتیب یادگیری دروس متفاوتی با بهره‌وری بالاتر پیشنهاد داد یا با شناسایی نقاط ضعف دوره‌‌های آموزشی از انصراف و رد شدن دانشجویان جلوگیری کرد.

یک نمونه اجرا شده از این مثال‌ها تغییر برنامه آموزشی در دانشگاه ایالتی جورجیا است. تا چند سال قبل میانگین دانشجویانی که موفق می‌شدند در این دانشگاه فارغ‌التحصیل شوند ۳۲ درصد بود که درصد بسیار پایینی است. این دانشگاه برای پیدا کردن نقاط چالش‌برانگیز از داده‌ها استفاده کرد.

آنها با تحلیل داده‌های دانشجویان سابق و فعلی خود ۸۰۰ رفتار مرتبط با عدم موفقیت در دانشگاه را پیدا کردند. یکی از نشانه‌های عدم موفقیت این بود که اگر دانشجوی رشته علوم سیاسی در دوره مقدماتی علم سیاست نمره C می‌گرفت، احتمال موفقیت آن تا ۲۵ درصد کم می‌شد.

حالا هر دانشجویی که در این وضعیت قرار گیرد مشاوری با او ملاقات می‌کند و به موفقیت او کمک می‌کند.

این فقط یکی از ۸۰۰ مشکل کشف شده بود. مدیران دانشگاه برای بزرگترین چالش‌های دانشجویان برنامه‌های متعددی پیاده کردند و در عرض چند سال میانگین فارغ‌التحصیلی دانشجویان به ۵۴ درصد رسید!

بیگ دیتا در رسانه و تلویزیون

سریال‌های تلویزیونی که در سال‌های گذشته منتشر شده‌اند داستان‌هایی به مراتب جذاب‌تر دارند. به علاوه پیدا کردن یک سریال که با روحیات و علایق هر فرد مطابقت داشته باشد کار چندان سختی نیست.

یک نمونه مشهور استفاده از بیگ دیتا در سریال‌های تلویزیونی پروژه کمپانی نتفلیکس است. این شرکت با کمک بیگ دیتا علایق مردم را شناسایی می‌کند تا در وهله اول سریال‌های بهتری را به مخاطبان پیشنهاد دهد و سپس از این داده‌ها در ساخت سریال‌های جدید خود استفاده کند.

حتی همزمان با ساخت و انتشار سریال House of Cards از بیگ‌دیتا برای نوشتن داستان فصل‌های بعدی – به نحوی که مخاطب بیشتری جذب کند – استفاده کردند.

بیگ دیتا در پزشکی و سلامت

در حوزه سلامت نیز پروژه‌های زیادی با بیگ‌دیتا اجرا شده است. بیشتر این پروژه‌ها با هدف پالایش اطلاعات سلامت شهروندان، دستیابی به دلایل بروز بیماری‌ها و پیشگیری از بیماری‌ها اجرا شده است.

شرکت AlayaCare یک نمونۀ عالی از کاربرد بیگ‌دیتا در حوزۀ پزشکی و سلامت است. این اپلیکیشن که در زمینه مراقبت از سالمندان و بیماران در خانه فعالیت می‌کند، با پایش اطلاعات مشتریان از راه دور و بررسی هوشمند سوابق بیماران، تعداد دفعات مراجعه پزشکان متخصص به خانه افراد را تا ۷۳ درصد کاهش داده است.

یک نمونه دیگر که در حال متداول شدن در کشورهای پیشرفته است شناسایی فاکتورهای خطرناک در بدن افراد، پیش از بروز بیماری است.

برای مثال با شناسایی الگوی تغییرات ضربان قلب افرادی که در معرض سکته هستند، می‌توان از سکته قلبی پیشگیری کرد. با وجود ساعت‌های هوشمند که ضربان قلب، فشار خون، ساعت خواب و … را ضبط می‌کنند، جمع‌آوری داده‌های سلامت راحت‌تر از گذشته شده است.

بیگ دیتا در بورس

پیدا کردن زمان درست خرید و فروش سهام یکی از مهم‌ترین اصول فعالیت در بازار بورس است. کارگزارها سعی می‌کنند با نگاهی به گذشته و پیش‌بینی با فرضیات این زمان را تعیین کنند.

در سال‌های گذشته شرکت‌های سرمایه‌گذاری زیادی به کمک کلان‌داده و یادگیری ماشین توانستند سیستم‌هایی با دقت بسیار بالا، برای تعیین میزان تاثیرگذاری اتفاقات مختلف روی بازار بورس بسازند.

تاثیر ترسناک بیگ دیتا در انتخابات

بیگ دیتا مثل هر ابزار دیگری قابل استفاده برای کارهای خلاف قانون یا اخلاق است. مشهورترین نمونه آشکار شده از استفاده نادرست بیگ‌دیتا در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ امریکا اتفاق افتاد.

البته در این موضوع هیچ کار خلاف قانونی انجام نشد، در اصل آنها از خلاء‌ قانون و ناآگاهی شهروندان سوءاستفاده کردند.

برنده شدن ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری حاشیه‌های زیادی به دنبال داشت. یک بخش از این حاشیه‌ها درباره استفاده از بیگ دیتا برای تبلیغات هدفمند میکرو (Microtargeting) بود.

تبلیغات هدفمند میکرو یا میکروتارگتینگ، یعنی محتوا یا تبلیغی که بیشترین تاثیر را روی فرد دارد، به او نمایش می‌دهند و تبلیغاتی که تاثیر بدی می‌گذارد را نمایش نمی‌دهند.

برای مثال اگر فردی دچار بیماری خاصی است که به طور مداوم باید دارو مصرف کند، طرح کاندید ریاست جمهوری برای پوشش بیمه‌ای داروها را به او نشان می‌دهند و همزمان چون این فرد به حفظ محیط زیست اهمیت زیادی می‌دهد هیچ حرفی از سیاست خروج از معاهده‌های بین‌المللی محیط زیستی نمی‌زنند.

لازمه چنین کاری داشتن داده‌هایی کامل از هر شهروند جامعه است. با داده‌های شهروندان می‌توان فهمید کدام شهروندان رای خواهند داد، چه گرایش سیاسی دارند، چه مشکلاتی در زندگی دارند، کدام یک هنوز شک دارند به چه کسی رای دهند و ده‌ها اطلاعات کاربردی دیگر.

ستاد تبلیغاتی ترامپ همین کار را با کمک داده‌های شهروندان امریکایی کرد؛ اما چطور این اتفاق افتاد و چرا در همان دوره کسی متوجه نشد؟ در بخش بعدی می‌خوانیم.

رئیس جمهور شدن ترامپ با کمک بیگ دیتا

در انتخابات‌های قبل از سال ۲۰۱۶ از بیگ دیتا برای پیش‌بینی نتایج یا شناسایی مناطق مناسب برای تبلیغات استفاده شده بود اما اتفاقی که در سال ۲۰۱۶ افتاد وسیع‌تر و جدید بود.

داستان از یک شرکت داده‌کاوی به نام کمبریج آنالتیکا شروع شد که در ابتدا با هدف تحقیقات آکادمیک شکل گرفت (آنطور که ادعا می‌شود) اما بعد از چند سال در چندین انتخابات به خدمت کمپین‌های تبلیغاتی درآمد. گفته می‌شود این شرکت در ۴۴ انتخابات روی رای‌دهنده‌ها تاثیر گذاشته است.

کاری که کمبریج آنالتیکا می‌کرد چندان هم پیچیده نبود. آنها با جمع‌آوری دو دسته داده، اولی داده‌های حاصل از فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های مختلف اینترنتی که اطلاعات حریم خصوصی را شامل نمی‌شوند و دسته دوم داده‌هایی از طریق اپلیکیشن‌های تست شخصیت و روانشناسی (مثل اپ‌های «my personality» و «This Is Your Digital Life»که خودشان منتشر کرده بودند) اطلاعات کاملی درباره حدود ۸۰ میلیون کاربر را تحلیل و ارزیابی کردند.

شرکت کمبریج آنالتیکا از ستاد تبلیغاتی ترامپ مبلغ ۵ میلیون دلار دریافت کرد تا با استفاده از داده‌ها، شهروندان را قانع کند که به ترامپ رای دهند.

این شرکت توانست با داده‌های حاصل از متریک‌های روانشناسی مثل پنج عامل بزرگ شخصیت (five-factor model)، علایق فردی، محل سکونت، وضعیت اقتصادی و … مدلی بسازد که نشان می‌داد به احتمال قوی به چه کسی رای خواهد داد یا برای رای دادن چقدر شک دارد.

این اطلاعات در اختیار ستادهای انتخاباتی هر شهر قرار می‌گرفت تا محتوای تبلیغاتی به شکلی کاملاً هدفمند و مطابق وضعیت شهروندان پخش شود. با داشتن اطلاعاتی مثل آدرس ایمیل یا آدرس خانه کافی بود محتوایی که هر شهروند علاقه به شنیدنش دارد را به او برسانند.

حتی کارکنان این ستادها از همین اطلاعات در تبلیغات خانه‌به‌خانه استفاده می‌کردند. افراد داوطلب کمپین‌ها به در خانه‌ها مراجعه می‌کردند و با گفتگوی مستقیم شهروندان را برای رای دادن به ترامپ قانع می‌کردند.

بعد از انتخابات و برنده شدن ترامپ، اخبار جنجالی زیادی درباره همکاری فیسبوک که بیشترین سهم از داده‌های جمع شده توسط کمبریج آنالتیکا را داشت منتشر شد.

بعد از سروصداهایی که شد، فیسبوک و چند شرکت دیگر که به نوعی داده‌ها را در اختیار کمپین ترامپ گذاشته بودند، سیاست‌های فروش داده‌ را تغییر دادند و دسترسی اپلیکیشن‌های تست شخصیت و روانشناسی آن‌ها هم قطع شد.

در نهایت شرکت کمبریج آنالتیکا در سال ۲۰۱۸ اعلام ورشکستگی کرد اما ترامپ حالا رئیس جمهور امریکا است!

فکر می‌کنید این آخرین استفاده از بیگ‌دیتا در انتخابات بود؟

در بخش‌های بعد ویژگی‌های بیگ‌دیتا را مرور می‌کنیم و با چند نکته تعریف بیگ‌دیتا را واضح‌تر می‌کنیم.

اسکرول به بالا